Uyuz, ne yazık ki ülkemizde de son zamanda salgın gibi yayılmış bir paraziter böceğin neden olduğu ve bilimsel adı “sarcoptes scabiei” olan mikroskopik sekiz bacaklı bir akar işgalidir. Bu hastalıkta uyuz böceklerinin dişileri derinin dış tabakalarına yumurtalarını bırakır.

Bu yumurtalar deride bir alerjik reaksiyona, ağır kaşıntıya ve döküntüye neden olur.

Uyuz Hastalığı Nasıl Bulaşıyor?

Bu hastalık hemen temasla bulaşmaz, akarların bir kişiden diğerine geçmeleri için yeterince uzun süren ciltten cilde temas olması gerekir veya yatak takımları, örtüler, havlular gibi ortak kişisel eşyalar üzerinden de yayılabilir.

Kolayca bulaşmaz; normal bir el sıkışması ya da sarılma, uyuz akarının bulaşması için yeterli değildir. Uyuz akarı çok yavaş sürünen bir varlıktır, zıplayamaz, uçamaz.

Son günlerde artan Uyuz salgınları ise daha ciddiye alınması gereken bir olgudur; bazen kreşlerden ya da anaokullarından yayılmaya başlayabilir. Küçük çocuklar birbirlerine sık sık dokunarak oynama eğilimindedir.

Belirtileri Nelerdir?

Kişi uyuz akarı kaptığında, cildin ilk tepkileri göstermesi 4-6 hafta arasında bir süre alır. Bu tepkiler arasında en yaygın olanları özellikle geceleri yoğun kaşıntı, sivilce benzeri döküntülerle kızarıklıklar, kabuklarla kabarcıklar, ve sürek kaşımadan kaynaklanan yaralardır.

Hastalığın erken evrelerinde derideki döküntüler, sivilce, sivrisinek ısırığı ve diğer cilt komplikasyonları ile benzerlik gösterdiği için nedeni anlaşılamayabilir, teşhis konması gecikebilir.

Uyuzun bir diğer ayırt edici özelliği ise deride uzun çizgiler halinde oyukların görülmesidir. Bu kabarık çizgiler ya grimsi beyaz, ya da ten rengindedir. Bu çizgiler dişi akarları tarafından cildin yüzeyinin hemen altında açılan tünellerdir.

Uyuz akarları vücudun herhangi bir yerinde yaşayabilir, ancak vücudun belirli yerlerini diğerlerine göre daha fazla tercih ederler. Bunlar arasında

başta gelenler parmak araları, el bileği, dirsek veya diz kıvrımları, bel veya göbek çevresi, göğüsler veya cinsel organlar ve çok küçük çocuklar ile yaşlılarda baş, boyun, yüz, avuç içi ve tabanlardır.

Uyuz Hastalığının Tedavisi Nedir, Ne kadar Sürer?

Uyuz hastalığı kendiliğinden iyileşmez, çünkü uyuz akarları kendiliklerinden bulundukları vücudu terk etmezler. Hastalık sadece akarları öldüren reçeteli ilaçlarla tedavi edilebilir.En yaygın tedavi, bir krem veya losyonun boyundan aşağıya tüm vücuda uygulanmasıdır. Bu krem ya da losyon vücut üzerinde 8 - 14 saat bekletilir ve sonrasında yıkanılır.

Kullanılan krem ve losyonlar arasında permetrin içeren kremler, sülfürik merhemler, lindan içeren losyonlar, krotamiton içeren kremler ve benzil benzonat losyonları bulunmaktadır.

Bazı durumlarda uyuz tedavisi için sistemik yani ilaçlar veya bitkisel unsurların alınması yoluyla tamamlayıcı tedavi gerekir. Kullanılan ilaç ve ek bitkisel ürünlere bağlı olarak tedavinin uzun sürmesi gerekebilir. Böyle dirençli vakalarda en iyi yaklaşım bütüncül (holistik) yaklaşımdır, fakat bu planlama mutlaka Bütüncül tıbbı bilen Hekim tarafından kişilere özel içerik ve dozlarla yapılmalıdır.

Aynı yatakta uyumak, el ele tutuşmak ve birlikte banyo yapmak gibi faaliyetler uyuz akarlarının bir bireyden diğerine geçişini mümkün kılar. Semptomların ortaya çıkmasının dört ila altı hafta arasında sürmesi nedeniyle hane halkının tüm üyelerinin bütüncül tedavi edilmesi önerilir.

Uyuz akarları kıyafetlerin, yatak takımlarının, mobilyaların veya havluların yüzeyinde iki ila üç gün yaşayabilir. Geride bırakılmış akarların öldüğünden emin olmak için, kullanılan çarşafları ve kıyafetleri sıcak suda yıkamak ve ideal olarak sıcak bir kurutucuda kurutmak gereklidir. Yıkanamayan eşyalar yedi gün boyunca kapalı plastik bir torbada tutulmalıdır.