11 ilde büyük yıkıma yol açan Kahramanmaraş merkezli depremlerin meydana geldiği 6 Şubat 2023’te yola çıkan ve 17 saatlik yolculuktan sonra deprem bölgesine ulaşan Tahsin Tarhan bölgedeki incelemelerini sürdürüyor.

“Felaketi Büyüten Koordinasyonsuzluk Oldu”

7 Şubat sabahı afet bölgesine ulaştıklarını ve AFAD ile görüştüklerini belirten Tarhan, “İzmit’ten tecrübeli ekiplerle geldik. AFAD ile görüşerek ekibimizi yönlendirmesini istedik. Bizi Şanlıurfa’ya yönlendirdiler, fakat orayı aradığımızda sorun olmadığını öğrendik. AFAD bizi yönlendirmek yerine bekletiyordu. En sonunda ekiplerimizi Hatay’ın Kırıkhan ilçesine gönderdik ve arama – kurtarma çalışmalarına başladık.”

Bölgedeki sınır komutanları ve tabur komutanıyla görüşen Tarhan, askerin neden müdahale için çıkmadığı sorusuna, ‘emir gelmedi’ yanıtını aldığını iletti. “Eğer asker zamanında müdahale etseydi onlarca can kurtulurdu. Bölgedeki kamu görevlileri, emniyet mensupları depremzedeydiler. Bu bakımdan çevre illerden görevlilerin yönlendirilmesi gerekirdi. Fakat yapamadılar. O nedenle felaketi büyüten koordinasyonsuzluk oldu.”

 “99’da Çadır Dağıtan Kızılay Konuşuluyordu, Bugün Çadır Satan Kızılay”

17 Ağustos 1999 yılında gerçekleşen Gölcük depremini hatırlatan Tarhan, “depremi yaşayan bilir” dedi. “17 Ağustos’ta AKUT’un kurtardığı canlar, çadır dağıtan Kızılay, her enkazın başında bekleyen komutanlar ve askeri helikopterle sevk edilen yaralılar konuşuluyordu. Ama bugün, 6 Şubat depremlerinde doğal afet konusunda yetersiz ve bilgisiz AFAD, çadır satan Kızılay, kışlaya kapatılan asker konuşuluyor.

Tarhan sözlerini şöyle sürdürdü: “Gölcük depreminde dönemin Başbakanı Bülent Ecevit’in deprem bölgesine gitmediği yandaş basın tarafından yazılıyor. Ama gerçek böyle değil. Arşiv açık. 17 Ağustos sabahı Cumhurbaşkanı Demirel ve Başbakan Ecevit acil eylem planı toplantısı yaptı ve koordinasyonu sağladılar. Depremin olduğu sabah Ecevit bölgeye gitti.”

“Gölcük depreminde askerler 15 dakika içinde harekete geçti. Kocaeli 15. Kolordu.  Sakarya 1. Tugay Komutanlığı ve İstanbul 3. Kolordu, 17 Ağustos gecesi saat 03.20’de harekete geçmişti. Ama Kahramanmaraş depremlerinde iki gün, 48 saat boyunca kimse gelmedi. Asker çıkınca darbe yapacak algısı yaratılıyor. Fakat köylere ulaşmanın başka çaresi yok. Her gün açıklama yapıyorlar, ‘uçaklarımız, helikopterimiz, SİHA’mız var’ diyorlar. Madem bu kadar imkân var, neden kullanılmadı, neden iki gün boyunca insanlar aç bırakıldı?”

“İşçiye Brüt Maaş Ödensin”

Türkiye’deki toplam esnaf ve sanatkarın %15’inin deprem bölgesinde olduğu belirten Tarhan, “Elbistan’da iki bin işyerinden 50’si ayakta kaldı. Antakya küçük sanayi sitesinde iki bin dükkânın 700’ü kullanılamaz durumda.  Adıyaman’da ise dükkanların %95’i tuz buz olmuş. Bölgedeki 35 OSB’den 12’sinde üretim durmuş, 10 OSB’de ağır hasar var. İşçileri de başka illere göç etmiş. Çalışanlar da düşük kapasite çalışıyor.” dedi.

Deprem bölgesindeki esnaf ve sanayicinin nefes alabilmesi için 2 yıl kredilerin geri ödenme süresinin ertelenmesi ve 2 yıl ödemesiz 10 yıl vadeli kredi verilmesi gerektiğini ifade eden Tarhan sözlerini şöyle sürdürdü: “Hatay’da küçük sanayi çarşısı yok, hiç yok, bir tane tornavida bulamıyorsunuz. Bir tane kaynak yapacak makine yok. Lastiğiniz patlıyor, arabanızı Adana’ya götürüyorsunuz. Hatay’da, Nurdağı’nda, Islahiye’de, Kahramanmaraş’da çarşı esnafı yok.”

Bölgede üretimin devam edebilmesi için çalışan nüfusun geriye göç etmesi gerektiğini belirten Tarhan, bu göçün teşvik edilmesi için SSK primlerinin kesilmemesini, çalışanlara brüt maaş ödenmesini ve bunun işsizlik fonundan aktarılması gerektiğini öne sürdü.

Tarhan’dan devamla, “yıkılan kentlerin yeniden planlanmasında fabrikaların, OSB’lerin, sanayi siteleri eklenmelidir. Bölgedeki hasarlı fabrikaların onarımını ve yıkılanların inşasını devlet üstlenmeli ve enerji maliyetlerinin yarısını beş yıl boyunca Sanayi Bakanlığı karşılamalı. Sanayicinin borcunu ödeme gücü kalmadığı için mevcut borçların ve faturaların birer yıl ötelenmesi gerekiyor. Deprem bölgesindeki illerin en çok etkilenen ilden en aza kadar, Afet Teşvik Programı kapsamına alınmasıyla teşvik ve hibe almaları, bölgenin yeniden ayağa kalkması için çok önemli.”