Yaşam tarzındaki hızlı değişimle birlikte gelişmiş ve gelişmekte olan toplumların
tümünde diyabet görülme sıklığının yükseldiğini belirten Anadolu Sağlık Merkezi
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. İlhan Tarkun, “COVID-19
diyabet, obezite ve ilişkili hastalığa sahip kişilerin bazılarında daha ciddi bulgulara ve
komplikasyonlara neden olabilir. Çeşitli araştırmalarda, diyabetik ve/veya obez kişilerde
COVID-19 enfeksiyonunun daha ağır seyrettiği, yoğun bakım ihtiyacının arttığı ve hatta
daha ölümcül olabileceği gösteriliyor. Bununla birlikte eğer kan şekeri kontrolünüz yeterli
düzeyde ise COVID-19 enfeksiyonu riski, genel toplumdan çok da farklı değil. Ancak virüs
bulaşmış diyabetli kişilerin kan şekeri kontrollerinde bir bozulma görülebileceği için
birtakım önlemler alınmalı” açıklamasında bulundu.
Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF), 2020 yılı itibari ile dünyadaki diyabetli birey sayısı
463 milyon iken bu sayının 2045 yılında yüzde 67 oranında artarak 693 milyona ulaşacağını
öngörüyor. Diyabet tanısı olan kişilerin COVID-19 ile enfekte olma olasılığının genel nüfusa
kıyasla daha sık olmadığına, yani diyabet hastalarına COVID-19’un daha kolay bulaşmadığına
dikkat çeken Anadolu Sağlık Merkezi Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof.
Dr. İlhan Tarkun, 14 Kasım Dünya Diyabet Günü vesilesiyle önemli bilgiler verdi.
Pandemi döneminde de kontroller ihmal edilmemeli
Pandemi döneminin uzaması nedeniyle, psikolojik stresin artması, egzersizin kısıtlanması,
diyete uymakta zorluklar nedeniyle hastaların kan şekeri regülasyonunun genellikle olumsuz
etkilendiğini söyleyen Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. İlhan
Tarkun, “Bu dönemde hastaların aile hekimlerine veya hastanelere başvurmaktan çekinmesi
ve kontrollerine gitmemeleri de hastalığın seyrini olumsuz etkilemeye başladı. Kan şekeri
ayarının uzun süre bozulması göz, böbrek, kalp ve sinir uçları gibi birçok organda bazen geri
dönüşü olmayan kalıcı hasarlara yol açabiliyor. Sürecin uzaması nedeniyle diyabetik
hastaların gerekli koruyucu önlemleri alarak, güvenli gördükleri sağlık merkezlerine
başvurarak kontrollerini yaptırmaları gerekir. Dışarı çıkması sakıncalı birden çok hastalığı olan
veya çok yaşlı diyabetik bireylerin uzaktan iletişim araçlarını kullanarak hekimleri ile temas
kurması gerekir” önerisinde bulundu.
Genel korunma önlemlerine mutlaka uyulmalı
Diyabetik kişiler için de COVID-19’dan genel korunma önlemlerinin tümüyle geçerli
olduğunun altını çizen Prof. Dr. İlhan Tarkun, “Yani maske, mesafe ve temizlik kurallarına
azami dikkat edilmeli. Hastalıktan korunmak diyabetik bireyler için çok daha fazla önem
taşıyor. Bunun dışında diyabetik bireylerin dikkat etmesi gereken bazı özel durumlar da var.
Diyabetli kişiler evde kan şekerini izlemek için gerekli malzeme ve yeterli ilaç bulundurmalı.
Ayrıca düşük kan şekeri (hipoglisemi) riski altındaysa ve yeterli gıda alımını sağlayamayacak
kadar düşkün ise kan şekerini yüksek tutmaya yardımcı olmak için şekerli içecekler, bal, reçel,

şekerlemeler gibi yeterli miktarda basit karbonhidrat içeren yeterli miktarda gıda
bulundurmalı” hatırlatmasında bulundu.
Sağlıklı beslenmeye, hareket etmeye ve ilaçların düzenli alınmasına özen gösterilmeli
İlaçların düzenli kullanılması, uygun ve dengeli beslenilmesi, vücut ısısının korunması ve
yeterince sıvı alınmasının diyabet hastaları için çok önemli olduğunun altını çizen Prof. Dr.
İlhan Tarkun, “Ev ortamında yeterince hareket etmelisiniz. İlaç ihtiyaçlarınızı gözetmelisiniz.
İlaçlarınızın reçete günü yaklaştığında eczaneniniz ile temas kurup, ilaçlarınızın
hazırlanmalarını sağlamalısınız. Dışarıya düzenli olarak çıkan ev halkından birisinin ilaçlarınızı
getirmesini sağlamalısınız. Yalnız iseniz akraba, komşu ya da belediyelerin sunmuş oldukları
hizmetlerden yararlanmaya çalışmalısınız. Raporlu ilaçları eczaneler doğrudan vermeye
yetkili oldukları için, reçeteniz için sağlık kurumuna gitmeniz gerekli olmayacaktır” dedi.
Diyabetik bireyler COVID-19’a karşı bir eylem planı hazırlamalı
Diyabetik bireylerin COVID-19’a karşı önceden bir eylem planı oluşturmalarının faydalı
olabileceğini söyleyen Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. İlhan
Tarkun, “Hasta bulguları gelişirse, hangi hastane veya doktora başvurması gerektiğini
önceden planlamalı. Ateş, boğaz ağrısı, öksürük, nefes darlığı, tat ve koku alamama, yaygın
eklem ve kas ağrısı gibi bulgular ortaya çıkarsa önceden belirlediği hekime veya sağlık
kurumuna başvurmalı” şeklinde konuştu.
Glikoz ve gerekirse keton değerlerinin sürekli takip edilip sıvı tüketimini artırmaları ve ilaç
kullanımı konusunda hekimin tavsiyelerine uymaları gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. İlhan
Tarkun, “Öğün atlamamaya çalışmalı, daha küçük porsiyonlarda ve daha sık yemek yemeye
çalışılmalı. Hastayla tek bir kişi ilgilenmeli. Kendisi ile mümkün olduğunca sosyal mesafeyi
korumalı ve odalar hep iyi havalandırılmalı. Görüşme süresi olanaklıysa 15 dakikayı
geçmemeli. Özellikle çoklu hastalığı ve/veya 65 yaş ve üstü olanlardan uzak durulmalı”
açıklamasında bulundu.
Virüs kan şekerinde bozulmaya neden olabiliyor
Virüs bulaşmış diyabetli kişilerin kan şekeri kontrollerinde bir bozulmanın görülebileceğini ve
birtakım önlemlerin alınması gerektiğini vurgulayan Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof.
Dr. İlhan Tarkun, “COVID-19 enfeksiyonunda kullanılan tedavi şemaları diyabetli ve diyabetik
olmayan bireylerde benzerdir. Ancak diyabetik bireylerde kan şekeri ayarlanmasında
kullanılan bazı ilaçlar, enfeksiyonun şiddeti ve hastanın genel durumuna göre, doktorunuzun
önereceği şekilde kesilebilir veya tedaviye insülin eklenebilir” dedi.
Diyabet ilaçları ve kan şekerinin izlenmesi ile ilgili doktor (veya diyabet ekibi) tavsiyelerine
uyulması gerektiğini söyleyen Prof. Dr. İlhan Tarkun, diyabetik hastalarda COVID-19 tedavisi
ile ilgili şu bilgileri verdi: “Hiperglisemi (normalden daha fazla idrara çıkma), çok susamış
olma (özellikle geceleri), baş ağrısı, yorgunluk ve uyku hali gibi belirtilerin farkında olunmalı.
Kan şekeri gündüz ve gece boyunca 2-3 saatte bir izlenmeli ve bol su tüketilmeli. Kan şekeri
70 mg/dl’nin altında veya hedef aralığın altındaysa, sindirimi kolay olan 15 gram basit
karbonhidrat yenilmeli (örneğin bal, reçel, sert şeker, meyve suyu veya şekerli içecek) ve
şeker seviyelerinin yükseldiğinden emin olmak için kan şekeri 15 dakika içinde kontrol
edilmeli. Kan glikoz seviyeleri arka arkaya iki kez 240 mg/dl’den yüksek ölçülmüşse, kan veya
idrar ketonları kontrol edilmelidir. Orta veya yüksek keton seviyelerinde ise derhal doktora
başvurulmalı.”